Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından hazırlanan   , “Bazı kanunlarda değişiklik yapılmasına dair bir kanun teklifi taslağı”, sivil toplum örgütlerine değerlendirilmek üzere gönderilmiş ve 16 Nisan  2020 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından kabul edilerek Resmi Gazete’de yayımlanarak  yürürlüğe girmiştir.

1 – Ücretsiz İzne Çıkarılacak İşçiye Günde 39,24 TL Ödeme Yapılması

Yapılan bu yeni kanun değişikliği ile, işten çıkarılamayacak ama ücretsiz izne çıkarılabilecek işçiye her gün için 39,24 lira nakit ücret desteği verileceği düzenlenmiştir.

MADDE 7 – 4447 sayılı İş  Kanuna aşağıdaki geçici madde eklenmiştir.

“GEÇİCİ MADDE 24 –‘’Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihte iş sözleşmesi bulunmakla birlikte 4857 sayılı Kanunun geçici 10 uncu maddesi uyarınca işveren tarafından ücretsiz izne ayrılan ve kısa çalışma ödeneğinden yararlanamayan işçiler ile 15/3/2020 tarihinden sonra 51 inci madde kapsamında iş sözleşmesi feshedilen ve bu Kanunun diğer hükümlerine göre işsizlik ödeneğinden yararlanamayan işçilere, herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşundan yaşlılık aylığı almamak kaydıyla ve 4857 sayılı Kanunun geçici 10 uncu maddesinde yer alan fesih yapılamayacak süreyi geçmemek üzere, bu süre içinde ücretsiz izinde bulundukları veya işsiz kaldıkları süre kadar, Fondan günlük 39,24 Türk lirası nakdi ücret desteği verilir. Yapılan ödemelerden damga vergisi hariç herhangi bir kesinti yapılamaz.’’

‘’Birinci fıkra kapsamında ücretsiz izne ayrılarak nakdi ücret desteğinden yararlanan işçinin fiilen çalıştırıldığının tespiti halinde işverene, bu şekilde çalıştırılan her işçi ve çalıştırıldığı her ay için ayrı ayrı olmak üzere fiilin işlendiği tarihteki 4857 sayılı Kanunun 39 uncu maddesince belirlenen aylık brüt asgari ücret tutarında çalışma ve iş kurumu il müdürlüklerince idari para cezası uygulanır ve ödenen nakdi ücret desteği ödeme tarihinden itibaren işleyecek kanuni faizi ile birlikte işverenden tahsil edilir.’’

‘’Bu madde kapsamında nakdi ücret desteğinden yararlananlardan 5510 sayılı Kanuna göre genel sağlık sigortalısı veya genel sağlık sigortalısının bakmakla yükümlü olduğu kişi kapsamına girmeyenler, aynı Kanunun 60 ıncı maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi kapsamında genel sağlık sigortalısı sayılırlar ve genel sağlık sigortasına ilişkin primleri Fondan karşılanır.’’

‘’Bakanlık, nakdi ücret desteğine ilişkin ödeme usul ve esaslarını belirlemeye ve bu maddenin uygulanmasına ilişkin ortaya çıkabilecek tereddütleri gidermeye yetkilidir.”

2 – Kısa Çalışma Ödeneği Başvurularının Uygunluk Tespitinin Tamamlanması Beklenmeksizin  Kısa çalışma Ödemesi Yapılması

Daha önce kısa çalışma ödeneği için başvuran işverenlere uygunluk tespiti yapıldıktan sonra  Kısa çalışma ödeneği ödenmesine karar verilirken Bu değişiklikle uygunluk tespitinin tamamlanması beklenmeksizin, işverenlerin beyanı doğrultusunda kısa çalışma ödemesi gerçekleştirileceği düzenlenmiştir.

MADDE 8 – 4447 sayılı Kanuna aşağıdaki geçici madde eklenmiştir.

“GEÇİCİ MADDE 25 – ‘’Yeni koronavirüs (Covid-19) sebebiyle işverenlerin yaptıkları zorlayıcı sebep gerekçeli kısa çalışma başvuruları için, uygunluk tespitinin tamamlanması beklenmeksizin, işverenlerin beyanı doğrultusunda kısa çalışma ödemesi gerçekleştirilir. İşverenin hatalı bilgi ve belge vermesi nedeniyle yapılan fazla ve yersiz ödemeler, yasal faizi ile birlikte işverenden tahsil edilir.”

3 – İŞVEREN TARAFINDAN 3 AY SÜREYLE İŞÇİNİN İŞ SÖZLEŞMESİNİ FESHETME YASAĞI

Getirilen yenilikle 4857 Sayılı İş Kanunu’nun 25. maddesine ‘’Geçici İstihdam Güvencesi’’ başlığı altında   bir madde eklenmiştir.

MADDE 9 – 22/5/2003 tarihli ve 4857 sayılı İş Kanununa eklenen geçici madde ;

“GEÇİCİ MADDE 10 – ‘’Bu Kanunun kapsamında olup olmadığına bakılmaksızın her türlü iş veya hizmet sözleşmesi, bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren üç ay süreyle 25 inci maddenin birinci fıkrasının (II) numaralı bendinde ve diğer kanunların ilgili hükümlerinde yer alan ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzeri sebepler dışında işveren tarafından feshedilemez.’’

‘’Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren üç aylık süreyi geçmemek üzere işveren işçiyi tamamen veya kısmen ücretsiz izne ayırabilir. Bu madde kapsamında ücretsiz izne ayrılmak, işçiye haklı nedene dayanarak sözleşmeyi fesih hakkı vermez.’’

‘’Bu madde hükümlerine aykırı olarak iş sözleşmesini fesheden işveren veya işveren vekiline, sözleşmesi feshedilen her işçi için fiilin işlendiği tarihteki aylık brüt asgari ücret tutarında idari para cezası verilir.’’

‘’Cumhurbaşkanı birinci ve ikinci fıkrada yer alan üç aylık süreleri altı aya kadar uzatmaya yetkilidir.”

Bu geçici madde ile 4857 Sayılı İş Kanunu kapsamında olsun ya da olmasın kanun   teklifinin yürürlüğe girdiği tarihten  itibaren üç ay süre ile  hiçbir işçinin iş sözleşmesinin işveren tarafından feshedilemeyeceği hükme bağlanmıştır.

Yine bu madde de  İş Kanunu’nun 25 inci maddesinin birinci fıkrasının ikinci bendinde yer alan sebepler dışında bir gerekçeyle ve ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzeri sebepler dışında işveren tarafından işçi çıkarılmaması gerektiği düzenlenmiştir.

4857 Sayılı İş Kanunu’nun 25. maddesi, “Süresi belirli olsun veya olmasın işveren, aşağıda yazılı hallerde iş sözleşmesini sürenin bitiminden önce veya bildirim süresini beklemeksizin feshedebilir”

Kanunda  sözü edilen “birinci fıkranın ikinci bendi” de “işçinin tutulduğu hastalığın tedavi edilemeyecek nitelikte olduğu ve işyerinde çalışmasında sakınca bulunduğunun Sağlık Kurulunca saptanması durumunda”  iş sözleşmesinin feshedilmesi durumu düzenlenmiştir.  Yapılan değişiklikle  bu sağlık sebebi   ve Ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı davranışlar sebebiyle iş sözleşmesinin feshi maddesi dışında işveren tarafından işçi çıkarılmaması gerektiğini hükme bağlamıştır.

Ancak aynı  maddenin ikinci maddesi ’Birinci fıkra çerçevesinde fesih yasağı uygulanan hallerde işveren işçiyi ücretsiz izne ayırabilir.’’ Demek suretiyle işçi çıkarmayı yasaklamakla birlikte işçinin ücretsiz izne gönderilebileceğini de yasalaştırıyor.

Yukarıda açıkladığımız , yasa metninde özetle ;

  1. İşten çıkarma yasağı kapsamında işverenlerin, öncelikle kısa çalışma izni almak üzere Türkiye İş Kurumuna başvurması veya işçilerini ücretsiz izne çıkarma yollarını izlemesi, işçiyi üç ay süreyle işten çıkaramaması,
  2. İşten çıkarılmayan ancak ücretsiz izne çıkarılan işçiye her gün için 39,24 lira nakit ücret desteği verilmesi,
  3. Kısa çalışma ödeneği için başvuran işverenlere uygunluk tespiti tamamlanması beklenmeksizin, işverenlerin beyanı doğrultusunda kısa çalışma ödeneği ödenmesi,

Konularında işçi lehine yeni  düzenlemeler getirilmiştir.