”7226 Sayılı Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun (Torba Yasa) ” Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından kabul edilerek 26 Mart 2020 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanmış ve yürürlüğe girmiştir. Toplam 53 maddeden oluşan  Torba Yasa ile; COVID-19 salgın hastalığının ülkemizde görülmüş olması sebebiyle adli yargı alanında hak kayıplarının önlenmesi dahil olmak üzere bir çok yeni düzenleme getirilmiştir. Bu yazımızda Yapılan düzenlemelerden öne çıkan bazı maddeleri inceleyeceğiz.

1 – Kısa Çalışma Ödeneği Hakkında Düzenleme (Madde 41)

Zorlayıcı sebeplerle işyerindeki haftalık çalışma sürelerinin geçici olarak en az üçte bir oranında azaltılması veya faaliyetin geçici olarak durdurulması hallerinde, işyerinde üç ayı aşmamak üzere sigortalılara çalışamadıkları dönem için İşkur tarafından kısa çalışma ödeneği ödenir.

Korona salgını sebebiyle ortaya çıkacak herhangi bir  istihdam azalmasının önüne geçmek amacıyla Torba Yasada kısa çalışma ödeneğinden yararlanma koşulları  yeniden düzenlemiştir.

Getirilen düzenleme ile kısa çalışma ödeneğinden faydalanma şartları 30.06.2020 tarihine kadar geçerli olmak kaydıyla yeniden düzenlenmiş olup düzenlemeye göre; kısa çalışma başlama tarihinden önceki çalışma süresi 120 günden 60 güne ve son 3 yıl içinde 600 gün olan sigortalı çalışma zorunluluğu 450 güne indirilmiştir.

Yukarıdaki koşulu taşımayanlar içinse kısa çalışma süresini geçmemek üzere son işsizlik ödeneği hak sahipliğinden kalan süre kadar kısa çalışma ödeneğinden yararlanmaya devam edebilme imkânı getirilmiştir.

Cumhurbaşkanı bu madde kapsamında yapılan başvuru tarihini 31 Aralık 2020 tarihine kadar uzatmaya ve gün sayılarını değiştirmeye yetkili kılınmıştır

Kısa çalışma uygulamasından yararlanabilmek için, iş yerinde kısa çalışma uygulanan dönemde 4857 sayılı Kanunun 25 inci maddesinin birinci fıkrasının (II) numaralı bendinde düzenlenmiş bulunan ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı davranışlar sebebiyle iş sözleşmesinin feshi maddesi dışında işveren tarafından işçi çıkarılmaması gerekmektedir.

Kısa çalışma başvurularının 60 gün içinde sonuçlandırılacağı da yine  bu madde kapsamında hüküm altına alınmıştır

 

2 – Telafi Çalışması Hakkında Düzenleme (Madde 43)

4857 sayılı İş Kanunu’nun 64. Maddesinde telafi çalışması düzenlenmiştir. İlgili Maddeye göre “ Zorunlu nedenlerle işin durması, ulusal bayram ve genel tatillerden önce veya sonra işyerinin tatil edilmesi veya benzer nedenlerle işyerinde normal çalışma sürelerinin önemli ölçüde altında çalışılması veya tamamen tatil edilmesi ya da işçinin talebi ile kendisine izin verilmesi hallerinde, işveren iki ay içinde çalışılmayan süreler için telafi çalışması yaptırabilir. ”

Son  yapılan değişiklik ile “Telafi Çalışması” yeniden düzenlenmiştir. Yapılan değişiklikle telafi çalışma süresi 2 (iki) aydan 4 (dört) aya çıkarılmakta ve Cumhurbaşkanına bu süreyi iki katına kadar artırma yetkisi verilmektedir.

3 – Yargı Sürelerinin Durması Hakkında Düzenleme (Geçici Madde 1/1)

Torba Kanun’un Geçici 1. maddesi ile Korona  salgın hastalığının ülkemizde görülmesi sebebiyle yargı alanındaki hak kayıplarının önlenmesi amacıyla yargılamada süreler durdurulmuştur. Buna göre;

  • Hukuk, idari ve ceza yargılamalarına ilişkin süreler, hâkim tarafından tayin edilen süreler ile arabuluculuk ve uzlaştırma kurumlarındaki dava açma, icra takibi başlatma, başvuru, şikâyet, itiraz, ihtar, bildirim, ibraz ve zamanaşımı süreleri, hak düşürücü süreler ve zorunlu idari başvuru süreleri de dâhil olmak üzere tüm süreler 13.03.2020 (bu tarih dâhil) tarihinden 30.04.2020 tarihine kadar (bu tarih dâhil) durdurulmuştur.
  • Nafaka alacaklarına ilişkin icra takipleri hariç olmak üzere İcra İflas hukukundaki süreler ve işlemler tüm icra ve iflas takipleri, taraf ve takip işlemleri, yeni icra ve iflas takip taleplerinin alınması, ihtiyati haciz kararlarının icra ve infazına ilişkin işlemler 22.3.2020 (bu tarih dâhil) tarihinden 30.04.2020 tarihine kadar (bu tarih dâhil) durdurulmuştur.

Alınan önlemler kapsamında; durma süresinin başladığı tarih itibarıyla, bitimine on beş gün ve daha az kalmış olan süreler, durma süresinin sona erdiği günü takip eden günden başlamak üzere on beş gün uzamış sayılacağı anılan madde kapsamında açıkça belirtilmiştir. Salgının devam etmesi durumunda  ise Cumhurbaşkanı’na ; bu durma sürelerini altı ayı geçmemek üzere bir kez uzatma ve bu döneme ilişkin kapsamı daraltma yetkileri verilmiştir.

 

 

4 – Kapsam Dışında Bırakılan Süreler Hakkında Düzenleme

(Geçici Madde 1/2)

Aşağıdaki süreler Geçici 1. maddenin 1. fıkrası hükmünün kapsamı dışında bırakılmıştır:

  • Suç ve ceza, kabahat ve idari yaptırım ile disiplin hapsi ve tazyik hapsi için kanunlarda düzenlenen zamanaşımı süreleri,
  • 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nda düzenlenen koruma tedbirlerine ilişkin süreler, yakalama, gözaltına alma, tutuklama. Zorla getirme, el koyma)
  • 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nda düzenlenen ihtiyati tedbiri tamamlayan işlemlere ilişkin süreler.

HMK ‘da ihtiyati tedbiri tamamlayan işlemlere ilişkin süreler şu şekilde ifade edilmiştir. ‘İhtiyati tedbir kararı dava açılmadan önce verilmişse , tedbir talep eden , bu kararın uygulanmasını talep ettiği tarihten itibaren iki hafta içinde esas hakkındaki davasını açmak ve dava açtığına ilişkin evrakı , kararı uygulayan memura ibrazla dosyaya koydurmak zorundadır. Aksi halde tedbir kendiliğinden kalkar. İhtiyati tedbir kararının etkisi , aksi belirtilmediği takdirde , nihai kararın kesinleşmesine kadar devam eder’.

Bu kapsamda, Torba Yasa’da belirtilen istisnai  işlemler dışında ilgili kanunlarda zamanaşımı ve hak düşürücü sürelerin öngörüldüğü tüm dava ve takip işlemleri için  süreler 30 Nisan 2020 tarihine kadar durdurulmuş bulunmaktadır.

5 –   İcra ve İflas Kanunu (“İİK”) ile Takip Hukukuna İlişkin Diğer Kanunlar Kapsamında Düzenleme (Geçici Madde 1/3)

Torba Kanun ile İİK ve takip hukukuna ilişkin sair mevzuat uyarınca yapılan düzenlemeler aşağıdaki şekildedir:

  • İcra ve iflas daireleri tarafından mal veya haklara ilişkin olarak ilan edilmiş olan satış gününün durma süresi içinde kalması halinde, bu mal veya haklar için durma süresinden sonra yeni bir talep aranmaksızın icra ve iflas dairelerince satış günü verileceği ve bu durumda satış ilanı sadece elektronik ortamda yapılacağı da hükümde belirtilmiştir.
  • Durma süresi içinde rızaen yapılan ödemeler kabul edilir ve taraflardan biri, diğer tarafın lehine olan işlemlerin yapılmasını talep edebilir,
  • Konkordato mühletinin alacaklı ve borçlu bakımından sonuçlarının da durma süresince devam edeceği hüküm altına alınmıştır.

6 – Duruşma ve Müzakerelerin Ertelenmesi Hakkında Düzenleme

(Geçici Madde 1/4)

Durma süresince duruşmaların ve müzakerelerin ertelenmesi de dâhil olmak üzere alınması gereken diğer tüm tedbirler ile buna ilişkin usul ve esaslar;

  • Yargıtay ve Danıştay bakımından ilgili Başkanlar Kurulu,
  • İlk derece adli ve idari yargı mercileri ile bölge adliye ve bölge idare mahkemeleri bakımından Hâkimler ve Savcılar Kurulu,
  • Adalet hizmetleri bakımından Adalet Bakanlığı

tarafından belirlenecektir.

7 – İşyeri Kira Sözleşmeleri Hakkında Düzenleme (Geçici Madde 2)

Adli Yargı’da alınan yukarıda belirttiğimiz önlemlerin yanı sıra , Koronavirüs salgın hastalığı sebebiyle oluşabilecek ülkemizdeki ekonomik problemler dolayısıyla işyeri kira bedellerinin ödenememesi durumunda kiralananın tahliyesinin önüne geçilmesi için Torba Yasa ile  özel bir düzenleme getirilmiştir.

Torba Yasa’nın geçici 2. Maddesi uyarınca; 1 Mart 2020 tarihinden 30 Haziran 2020 tarihine kadar işleyecek iş yeri kira bedelinin ödenememesi kira sözleşmesinin feshi ve tahliye sebebi oluşturmayacaktır.

Anılan madde gereği bu hüküm sadece işyeri kiraları için geçerli olmakta olup konut kiraları için uygulama alanı bulunmamaktadır.

8 – Karşılıksız Çek Düzenlenmesi Nedeniyle Mahkum Olanların Cezalarının İnfazı (Madde 49)

ÇEK  Kanunu’na getirilen yeni düzenleme uyarınca 24 Mart 2020 tarihine kadar işlenen karşılıksız çek suçundan dolayı mahkûm olanların cezalarının infazı 26 Mart 2020 tarih itibarıyla durdurulmuştur.

Tahliye edilme  tarihinden itibaren en geç üç ay içerisinde çek bedelinin ödenmeyen kısmının onda birinin ödenmesi zorunludur. Aksi takdirde alacaklının şikayeti üzerine mahkemece hükmün infazının devamına karar verilir.

Üç aylık sürenin bitiminden ise, kalan kısım ikişer ay arayla on beş eşit taksitle ödenmesi durumunda ceza mahkumiyeti tüm sonuçlarıyla ortadan kaldırılır. Taksitleri ödememe haline bağlanan sonuçlar da Kanun ile düzenlenmiştir.

(2) Hükmün infazının durdurulması hâlinde ceza zamanaşımı işlemez.

9 – Turizm Yatırımcılarının Kira, İrtifak Hakkı, Kullanma İzni, Ecrimisil Gibi  Ödemeleri Altı Ay Süreyle Ertelenmiştir (Madde42)

Anılan bu yeni  düzenlemeye göre, kendilerine kamu arazisi tahsis edilen Kültür ve Turizm Bakanlığından belgeli yatırımcı ve işletmelerin 1 Nisan 2020 ile 30 Haziran 2020 tarihleri arasındaki dönemde ödemesi gereken kira, kesin tahsis ve izin, irtifak hakkı kullanma izni, yararlanma, ilave yararlanma bedelleri ve hasılat payları ile Hazine taşınmazlarının izinsiz kullanımından dolayı ödenmesi gereken ecrimisillerin ödemeleri 6 ay süre ile ertelenmiştir.

Bu alacaklar ertelenen süre sonuna kadar herhangi bir zam veya faiz uygulanmadan tahsil edilir. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı bu hükmün uygulanmasına ilişkin usul ve esasları belirlemeye yetkili kılınmıştır.

Bu erteleme için ise  başvuru şartı aranmamaktadır. 

 

10 – Kredi Borcu Sebebiyle Oluşturulan Risk Kayıtlarının Dikkate Alınmaması İçin Ödeme Kolaylığı Sağlanmıştır (Madde 48)

Yeni getirilen düzenleme kapsamında Karşılıksız Çek ve Protestolu Senetler ile Kredi ve Kredi Kartları Borçlarına İlişkin Kayıtların Dikkate Alınmaması Hakkında Kanun’a eklenen Geçici 2. Madde uyarınca, karşılıksız çıkan çek, protesto edilmiş senet, kredi kartı ve diğer kredi borçlarına ilişkin ödeme tarihi 24 Mart 2020 tarihinden önce olup da ödemelerini zamanında yapamadıkLarı için Türkiye Bankalar Birliği Risk Merkezi’ne bildirilen kişilerin kayıtları, ilgili borcun 31 Aralık 2020 tarihine kadar ödenmesi ya da yeniden yapılandırılması halinde dikkate alınmayacaktır.

11 – Konaklama Vergisi Ertelenmiştir

Konaklama Vergisi; konaklama tesislerinde verilen geceleme hizmeti ile bu hizmetle birlikte satılmak suretiyle konaklama tesisi bünyesinde sunulan diğer tüm hizmetleri (yeme, içme, aktivite, eğlence hizmetleri, havuz, spor, termal ve benzeri alanların kullanımı gibi) kapsamaktadır.

Aşağıda sayılan hizmetler ise  Konaklama Vergisinden muaftır.

  • Öğrenci yurtları, pansiyonları ve kamplarında öğrencilere verilen hizmetler
  • Karşılıklı olmak kaydıyla yabancı devletlerin Türkiye’deki diplomatik temsilcilikleri; konsoloslukları ve bunların diplomatik haklara sahip mensupları ile uluslararası anlaşmalar gereğince vergi muafiyeti tanınan uluslararası kuruluşlar ve mensuplarına verilen hizmetler

Konaklama vergisinin yürürlük tarihi olarak 1 Nisan 2020 tarihi belirlenmişken  COVID-19 salgın hastalığına karşı alınan ekonomik önlemler kapsamında bu yürürlük tarihi 1 Ocak 2021 olarak değiştirilmiştir.